Postawa ciała, to sposób "trzymania się", zgodny z dynamiką rozwojową człowieka w danym okresie życia. Rzeczywistą postawą ciała człowieka jest postawa nawykowa (postawa jako nawyk ruchowy), którą można korygować poprzez napięcie odpowiednich grup mięśniowych (układ wymuszony - nierzeczywisty obraz postawy). Prawidłową postawę charakteryzuje harmonijny układ poszczególnych odcinków ciała, utrzymany w minimalnym napięciu układów mięśniowego i nerwowego, sprzyjający podstawowym funkcjom organizmu. Każde patologicznie zmienione napięcie mięśniowe wiąże się z wystąpieniem wady postawy. Należy rozróżnić wady postawy czynnościowe (najczęściej odwracalne), od patologicznych wad budowy ciała (najczęściej nieodwracalne).
Proces posturogenezy rozpoczyna się już w życiu płodowym. Najlepszym okresem stymulacji napięcia posturalnego, od którego zależy typ postawy jaki wraz z wzrastaniem rozwinie się u dziecka jest okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy. Istnieją środki terapeutyczne stymulujące normalizację napięcia posturalnego. Konsekwencją nieprawidłowego napięcia posturalnego jest kształtowanie się kompensacyjnego mechanizmu antygrawitacyjnego, niewłaściwych nawyków ruchowych, a finalnie występowanie wad postawy rozpoznawanych zazwyczaj dopiero w okresie przedszkolnym.
W okresie przedszkolnym u dzieci z zaobserwowaną wadliwą postawą (pierwotną) należy w zajęciach ruchowych uwzględniać deficyty rozwoju napięcia posturalnego dziecka, wzmacniając mięśnie osłabione, a rozluźniając mięśnie nadmiernie napięte. Zaniedbanie u dziecka korekcji postawy na tym etapie skutkuje pogłębianiem się wady na skutek nakładania się czynników środowiskowych tj.: ławki szkolne, ciężkie tornistry. W czasie szybkiego wzrostu dziecka (6-7 lat oraz 12-16 lat), kiedy układ mięśniowy rozwija się nierównomiernie do szybkiego wzrostu kości, istnieje szczególne zagrożenie dla rozwoju postawy. Słaby gorset mięśniowy dziecka wymusza kompensację czynną, np. w postaci głowy wysuniętej przed linię barków, koślawych kolan (dla zwiększenia czworoboku podparcia) i innych.
Wczesna interwencja w kierunku korekcji nieprawidłowości rozwoju postawy dziecka, pozwala zapobiec tworzeniu się nieprawidłowego systemu kontroli postawy w ośrodkowym układzie nerwowym, toruje i utrwala tym samym prawidłowe nawyki ruchowe, pomaga wzmocnić słabe partie mięśniowe budując solidny fundament do dalszego rozwoju dziecka.
mgr Izabela Bielenin
fizjoterapeuta
BIBIOGRAFIA:
1. Kasperczyk T.: Wady postawy ciała diagnostyka i leczenie. F.H.U-KASPER s.c.,Kraków, 2001
2. Nowotny J. Saulicz E.: Niektóre zaburzenia statyki ciała i ich korekcja. AWF wKatowicach, Katowice, 1998
3. Matyja M., Gogola A.:Edukacja sensomotoryczna niemowląt, SKKF KUBIK, 2011
